Công Cụ Market Maker Tự Động (AMM) Là Gì?

Tiền điện tử đã sử dụng khái niệm phi tập trung hóa cho nhiều loại dịch vụ khác nhau. Một dịch vụ được sử dụng rộng rãi trong tiền điện tử là tài chính phi tập trung (DeFi) và ngày càng được coi là một giải pháp thay thế cho các dịch vụ tài chính truyền thống hoặc tập trung (CeFi).

Vì DeFi sử dụng các smart contract, thương lượng giá giữa những người dùng có thể không phải là phương án tiết kiệm nhất và hiệu quả nhất vì cần cập nhật liên tục, dẫn đến tính thanh khoản thấp. Để giải quyết vấn đề này, một giao thức trao đổi mới có tên là Công Cụ Market Maker Tự Động (AMM) đã xuất hiện. Trong bài viết này, chúng ta sẽ đi sâu vào AMM và cách thức hoạt động của nó. Để hiểu các nguyên tắc cơ bản của AMM, trước tiên bạn cần hiểu khái niệm về các sàn giao dịch phi tập trung và các nhà market maker.

Sàn Giao Dịch Phi Tập Trung (DEX) Là Gì?

Nói một cách đơn giản, sàn giao dịch phi tập trung (DEX) là một sàn giao dịch không yêu cầu bên thứ ba giám sát các giao dịch. Các loại sàn giao dịch này cung cấp các chức năng khác nhau tương tự như các sàn giao dịch truyền thống, chẳng hạn như sổ lệnh, hệ thống khớp lệnh hoặc chức năng chứng khoán. Thông thường, các sàn giao dịch phi tập trung được phát triển và khởi chạy dưới dạng các ứng dụng phi tập trung (DApp) trong một mạng lưới như mạng Ethereum.

Mỗi DEX được điều chỉnh thông qua các smart contract. Smart contract là bộ mã được sử dụng để chạy một dịch vụ mà không yêu cầu cơ quan quản lý trung tâm. Vậy, đâu là những đặc điểm nổi bật mà các sàn giao dịch có được thông qua việc loại bỏ cơ quan trung ương?

Sàn Giao Dịch Phi Tập Trung Và Sàn Giao Dịch Tập Trung

Khi nói đến những điểm tương đồng, cả sàn giao dịch phi tập trung (DEX) và sàn giao dịch tập trung (CEX) đều cung cấp hệ thống các sàn giao dịch tiền điện tử sử dụng địa điểm giao dịch và hệ thống đối sánh. Tuy nhiên, giữa DEX và CEX có những điểm khác biệt chính. Một số điểm quan trọng nhất được liệt kê dưới đây.

Tính Riêng Tư

Phi tập trung hóa đòi hỏi sự ẩn danh. Những người sử dụng DEX được phép ẩn danh vì họ không bắt buộc phải tiết lộ thông tin cá nhân cho sàn giao dịch. Tuy nhiên, đối với CEX, các nhà chức trách có thể truy cập thông tin cá nhân và lịch sử trao đổi của bạn. Ví dụ: các ngân hàng yêu cầu bạn cung cấp các giấy tờ cá nhân để có thể trao đổi tài sản của bạn.

Quyền Kiểm Soát

Với DEX, bạn có toàn quyền kiểm soát tài sản của mình. Không tổ chức nào có thể truy cập hoặc sử dụng tài sản của bạn theo bất kỳ cách nào khác. Các sàn giao dịch tập trung có quyền truy cập vào tài sản của bạn, cho phép họ sử dụng tiền của bạn.

Bảo Mật

Khi sử dụng DEX, không có khả năng xảy ra lỗi do con người vì nền tảng này chạy bằng các smart contract. Hơn nữa, nói một cách thực tế, một DEX không thể bị tấn công vì tin tặc sẽ cần phải kiểm soát phần lớn mạng lưới, và điều này về mặt kỹ thuật là không thể xảy ra. Tuy nhiên, điều đáng chú ý là bản thân các smart contract rất dễ bị lỗi nếu chúng có sai sót trong mã của chúng. Điều này có thể có nghĩa là sẽ có những thiệt hại tiềm ẩn đối với sàn giao dịch và những người sử dụng nó vì smart contract không thể thay đổi sau khi chúng được khởi chạy.

Những Hạn Chế

Các hạn chế, quy định hoặc ngừng hoạt động của chính phủ có thể ảnh hưởng rất nhiều đến CEX. Mặt khác, DEX là bất khả xâm phạm đối với các quyết định như vậy. Bất kỳ quyết định nào của chính phủ hầu như không có ảnh hưởng trực tiếp đến các sàn giao dịch DEX.

Tính Thanh Khoản

Tính thanh khoản là một trong những thành phần quan trọng nhất của giao dịch. Vì CEX yêu cầu một cơ quan trung ương quản lý các giao dịch, nó làm cho các giao dịch nhanh hơn nhiều so với DEX.

DEX thường có tốc độ chậm hơn vì các giao dịch cần được xác minh bởi các thợ đào. Do đó, một trong những lý do tại sao các sàn giao dịch tập trung vẫn được một số người ưa thích là tính thanh khoản cao của sàn giao dịch CEX so với tính thanh khoản thấp của sàn giao dịch DEX.

Sự Phức Tạp

CEX thường rất đơn giản, dễ hiểu và dễ sử dụng. Các hoạt động trao đổi về cơ bản không phức tạp. Mặt khác, DEX thoạt đầu có vẻ khó hiểu vì tính phi tập trung của nó. Do đó, nhiều sàn giao dịch phi tập trung đang cố gắng đơn giản hóa mọi thứ.

Market Making Là Gì?

Như tên gọi của nó, market making liên quan đến việc định giá tài sản. Các nhà market maker tham gia vào tính thanh khoản của trao đổi bằng cách thúc đẩy một phương tiện thương lượng cho người mua và người bán. Người bán muốn bán tài sản của mình ở một mức giá cụ thể, trong khi người mua muốn mua một số tài sản với một mức giá khác. Market making liên quan đến việc tìm kiếm giá cả và số lượng giữa những người mua và người bán khác nhau.

Hãy lấy một ví dụ giả định. A muốn bán 10 BTC với giá $40.000 mỗi BTC. B muốn mua 6 BTC với giá $35.000 mỗi BTC. Nhà market maker thúc đẩy A giảm giá đã đặt lệnh xuống khoảng $37.000 trong khi đề nghị B nên tăng giá mua lên $37.000. Những yêu cầu này được đăng ký trong một sổ lệnh. Theo cách này, BTC được bán bằng cách tìm ra mức giá chung giữa người mua và người bán. Phương thức đàm phán này đã tồn tại với các sàn giao dịch tập trung. Lý do của việc market making là để tăng tính thanh khoản.

Một kết quả tiêu cực của việc market making là trượt giá. Trượt giá đề cập đến việc mua hoặc bán một tài sản ở một mức giá không mong muốn. Điều này xảy ra khi thị trường có tính thanh khoản rất thấp, do thiếu người tham gia thị trường muốn giao dịch ở mức giá mong muốn.

Bây giờ chúng ta đã hiểu khái niệm chính về nhà market maker, hãy chuyển sang một thuật ngữ mới: công cụ market maker tự động (AMM).

Công Cụ Market Maker Tự Động (AMM) Là Gì?

Nếu việc market maker được thực hiện thông qua các tổ chức điều chỉnh giao dịch và thúc đẩy môi trường đàm phán, vậy các sàn giao dịch phi tập trung - không có cơ quan trung ương thì sao?

Như đã đề cập, các sàn giao dịch phi tập trung sử dụng các smart contract để điều chỉnh từng khoản thanh toán và dịch vụ. Về vấn đề mua hoặc bán tài sản, những người tham gia thị trường vẫn có thể thương lượng. Tuy nhiên, smart contract không thể thay đổi. Để đảm bảo rằng người bán giảm giá bán hoặc người mua tăng giá mua, các smart contract cần liên tục cố gắng đạt được điểm chung. Việc phát hành một smart contract mới mỗi khi người tham gia thay đổi lệnh của họ có thể tốn kém và mất khá nhiều thời gian cho đến khi giao dịch được hoàn thành. Do vấn đề này, một giao thức DEX mới được gọi là công cụ tạo thị trường tự động (AMM) đã được tạo ra.

AMM chứa một thuật toán định giá, một công thức có thể thay đổi tùy theo từng sàn giao dịch. Công thức được biết đến rộng rãi nhất là công thức mà Uniswap sử dụng: x * y = k

• x là lượng token của tài sản đầu tiên trong bể thanh khoản;

• y là lượng token của tài sản thứ hai;

• k là hằng số nên luôn giữ nguyên giá trị.

Sử dụng thuật toán này, AMM duy trì thương lượng công bằng giữa hai bên. Nói cách khác, AMM là các smart contract thực hiện các cuộc đàm phán và giao dịch mà không cần sổ lệnh. AMM đã tăng tính thanh khoản của tiền xu và token trong thế giới tiền điện tử.

Công Cụ Market Maker Tự Động Hoạt Động Như Thế Nào?

Công thức x * y = k quy định rằng tỷ lệ phần trăm thay đổi giá trong quá trình thương lượng thay đổi dựa trên số lượng token mà bạn sở hữu. Bạn càng có nhiều token trong phương trình, thì sự thay đổi về giá khi thương lượng càng ít. Điều này có nghĩa là bạn có thể không bán tài sản của mình với giá thấp hơn nhiều so với giá mong muốn hoặc mua tài sản với giá cao hơn nhiều so với giá phù hợp.

Nếu bạn có ít tài sản tham gia vào giao dịch hơn, tỷ lệ phần trăm thay đổi có thể cao hơn một chút, nhưng khả năng trượt giá vẫn thấp hơn vì mọi thứ đều được tự động hóa.

AMM đạt được gì? Bạn không nhất thiết phải tìm một nhà giao dịch khác để mua hoặc bán tài sản. Do đó, bạn không cần phải tìm đối tác. Khi sử dụng các DEX như Binance, giao dịch được tiến hành tự động, cho phép thực hiện giao dịch ngang hàng hoàn toàn, đây là ý tưởng chính của sự phân quyền.

Nhưng về mặt logic, nếu không có đối tác, sẽ không có bất kỳ nhà market maker nào. Vậy làm thế nào để tạo ra thị trường mà không có đối tác? Điều này đạt được thông qua các nhà cung cấp thanh khoản (LP).

Bể Thanh Khoản Là Gì?

Bể thanh khoản là tập hợp các quỹ đến từ các nhà cung cấp thanh khoản. Các nhà cung cấp thanh khoản này kiếm được phí khi tài trợ cho các bể này như một động lực để tiếp tục tài trợ cho họ. Các yêu cầu tài trợ khác nhau giữa các sàn giao dịch. Ví dụ: với Uniswap, nếu LP gửi hai loại token, họ gửi khoảng 50% cho mỗi loại.

         Các tính năng của bể thanh khoản Uniswap. Nguồn: Uniswap

Lý do tại sao LP cần làm điều này là vì phải có một số lượng tương đương của hai loại token trong bể để công thức AMM có thể hợp lệ. Nhìn theo quan điểm khác, nếu giá trị của y là 0 trong công thức x * y = k, thì k = 0, điều này sẽ là vô lý - vì nó cũng ngụ ý rằng không có token nào cho biến ‘y’.

Bất kỳ ai cũng có thể là nhà cung cấp thanh khoản, có nghĩa là bất kỳ ai cũng có thể trở thành nhà market maker. 0,3% phí giao dịch được chuyển cho LP, làm cho các bể thanh khoản trở thành một cách tốt để kiếm thu nhập ổn định. Các bể thanh khoản như Uniswap’s có cổ phần ngang nhau cho mọi nhà cung cấp thanh khoản. Kết quả là, bất kể bạn gửi bao nhiêu vào bể, bạn có thể được thưởng với tỷ lệ tương tự như người dùng đã gửi nhiều hơn bạn.

Các bể thanh khoản cố gắng thu hút nhiều nhà cung cấp thanh khoản hơn tham gia tài trợ cho bể. Điều này được thực hiện để tránh trượt giá, do đó làm tăng khối lượng của tiền điện tử.

Các tính năng của bể thanh khoản Uniswap. Nguồn: Uniswap

Điều đáng chú ý là các DEX trong mạng Ethereum yêu cầu chỉ sử dụng các token ERC-20 để tài trợ cho các bể thanh khoản.

Tuy nhiên, các token không nhất thiết phải được Uniswap ủy quyền để gửi chúng vào bể. Ethereum cho phép mọi người khởi chạy token của riêng họ và mọi người có thể liệt kê các token đó trong DEX và các bể thanh khoản như Uniswap.

Tổn Thất Tạm Thời Là Gì?

Nhưng liệu nguồn vốn trong các bể thanh khoản có được cân bằng không nếu bạn gửi 50% bằng ETH và 50% khác của một dự án nhỏ hơn nhiều? Do sự biến động cao của tiền điện tử, tỷ lệ của các token được ký gửi có thể thay đổi đáng kể, đặc biệt là khi có sự khác biệt như vậy giữa hai token. Đây là lúc tổn thất tạm thời xảy ra. Tổn thất tạm thời trong bể có nghĩa là tài sản của bạn đang mất giá trị do sự biến động giá đột ngột từ sự thay đổi tỷ lệ.

Tuy nhiên, chúng được gọi là tổn thất “tạm thời” là có lý do. Sự thay đổi trong tỷ lệ có thể là tạm thời và giá có thể trở lại mức giá ban đầu. Vì lý do này, bạn không nên rút tiền trước khi giá trở lại mức giá ban đầu, nếu không, bạn có thể phải đối mặt với tổn thất tài chính lớn.

Mặc dù tổn thất tạm thời, các bể thanh khoản như Uniswap vẫn được chứng minh là rất sinh lợi vì phí giao dịch mà họ trả cho các nhà cung cấp thanh khoản. Hơn nữa, các bể thanh khoản như Balancer’s quản lý để điều chỉnh động tỷ lệ token sau một khoảng thời gian nhất định. Điều này cho phép các nhà cung cấp thanh khoản có không gian để thay đổi chiến lược gửi tiền của họ, do đó tránh được những tổn thất tạm thời.

Ngoài ra còn có các stablecoin trong thị trường crypto có giá trị ổn định hơn giá trị của các loại tiền điện tử khác. Việc gửi những đồng tiền như vậy vào các bể thanh khoản gần như đảm bảo loại bỏ rủi ro tổn thất tạm thời. Vì lý do này, một số bể thanh khoản chỉ cho phép ký gửi stablecoin.

Nguồn: Medium

Kết Luận

Tóm lại, các công cụ market maker tự động đã tăng tính thanh khoản của các sàn giao dịch phi tập trung, cũng như một lựa chọn kiếm tiền mới có lợi cho các nhà cung cấp thanh khoản. Là cốt lõi của DeFi, AMM đã trở thành một trong những đổi mới quan trọng nhất của thế giới phi tập trung. Tuy AMM có các mặt hạn chế, chẳng hạn như tổn thất tạm thời, nhưng lợi ích đi kèm với chúng là to lớn hơn nhiều. Về mặt chủ đề, AMM vẫn là một khái niệm tương đối mới trong giới tài chính và công nghệ. Có một điều chắc chắn là AMM có thể được định hình thành một tính năng tốt hơn của DeFi trong tương lai, do đó có thể tăng tính thanh khoản và giảm phí trong DEX hơn nữa.